ΙΑΤΡΕΙΟ
ΠΑΙΔΟΦΘΑΛΜΟΛΟΓΙΑΣ
ΚΑΙ ΣΤΡΑΒΙΣΜΟΥ
Ευάγγελος Δρίμτζιας MD, PhD, MRCOphth
Χειρουργός Παιδοφθαλμίατρος
Ειδικός σε Στραβισμό Παίδων - Ενηλίκων
Προβλήματα από την υπερβολική χρήση Η/Υ στην παιδική ηλικία
Είναι γεγονός ότι ένα πολύ μεγάλο ποσοστό των παιδιών σχολικής ηλικίας έχουν πρόσβαση σε Η/Υ στο σχολείο ή στο σπίτι.
Σε Ευρώπη και Αμερική αλλά τα τελευταία χρόνια και στην Ελλάδα τα παιδιά αφιερώνουν 1-3 ώρες καθημερινά μπροστά από την οθόνη ενός υπολογιστή για σχολικές δραστηριότητες αλλά και για παιχνίδι.
Μέχρι και πριν από 20 χρόνια τα περισσότερα παιδιά έπαιζαν σε ανοικτούς χώρους με αποτέλεσμα η μακρινή όραση να είναι περισσότερο σημαντική. Αντιθέτως, σήμερα η πλειοψηφία των παιδιών απασχολούνται μπροστά σε οθόνες με αποτέλεσμα προβλήματα που μέχρι και πριν από λίγα χρόνια δεν ήταν γνωστά.
Πάνω από το 50% των χρηστών Η/Υ αναφέρουν κόπωση των ματιών, θολή όραση και πονοκεφάλους
Αυτό που συμβαίνει όταν παρατηρούμε μια οθόνη Η/Υ είναι ότι:
-
Η προσαρμογή μας βρίσκεται σε ένα μόνιμο σημείο εργασίας
-
Χάνουμε την αίσθηση του βάθους και της στερεοσκοπικής όρασης
-
Η σύγκλιση των ματιών (τα δύο μάτια συγκλίνουν το ένα προς το άλλο όταν κοιτάμε σε κοντινή απόσταση) βρίσκεται και αυτή σε μία συνεχή ενεργοποίηση
-
Η συχνότητα με την οποία ανοιγοκλείνουμε τα βλέφαρά μας μειώνεται
Μελέτες έχουν δείξει ότι τα παιδιά που περνούν περισσότερο χρόνο σε εσωτερικούς χώρους είναι πιο πιθανό να αναπτύξουν μυωπία.
Η ακριβής αιτία δεν είναι ακόμη γνωστή, αλλά οι ερευνητές πιστεύουν ότι το υπεριώδες/φυσικό φως της ημέρας (με την προϋπόθεση ότι τα μάτια προστατεύονται από το έντονο ηλιακό φως) παίζει σημαντικό ρόλο στην σωστή ανάπτυξη των ματιών.
Συγκεκριμένα σε διάφορες μελέτες που έχουν πραγματοποιηθεί αναφέρεται ότι:
-
α) 25% των παιδιών που χρησιμοποιούν υπολογιστή στο σπίτι ή στο σχολείο χρειάζονται διορθωτικά γυαλιά για ακίνδυνη και άνετη απασχόληση.
-
β) το ποσοστό των παιδιών σε αρχικό στάδιο μυωπίας έχει αυξηθεί από το 12% στο 25% από το 1995 έως σήμερα.
-
γ) το ποσοστό των παιδιών 7-9 ετών με μυωπία έχει τριπλασιαστεί κατά την τελευταία τριετία αγγίζοντας το 34%.
Η απασχόληση στο κομπιούτερ απαιτεί από τα μάτια των μικρών παιδιών επιδεξιότητες υψηλού επιπέδου ενώ το οπτικό τους σύστημα δεν έχει ακόμα αναπτυχθεί πλήρως.
Για αυτό και μόνο όταν εκείνο ωριμάσει είναι σε θέση το παιδί να χειριστεί αποτελεσματικά το στρες και την πίεση που προκαλεί η χρήση του υπολογιστή.
Τα παιδιά που χρησιμοποιούν υπολογιστή πριν από την ολοκλήρωση της ανάπτυξης του οπτικού τους συστήματος, αντιμετωπίζουν ένα πρόβλημα γνωστό ως «computer vision syndrome» (δηλαδή οπτικό σύνδρομο λόγω υπερβολικής χρήσης Η/Υ).
Αυτή η κατάσταση εμφανίζεται όταν η έκθεση σε οθόνες είναι μεγαλύτερη από 2-3 ώρες την ημέρα ή η φωτεινότητα της οθόνης είναι πάνω από το συνιστώμενο επίπεδο.
Εμφανίζεται επίσης όταν η απόσταση μεταξύ των ματιών ενός ατόμου και της οθόνης είναι μικρή. Η φωτεινή ακτινοβολία που ανήκει στο φάσμα του μπλε φωτός (380 – 500nm) και εκπέμπεται από τις οθόνες επιδεινώνει το σύνδρομο αυτό.
Ένα άλλο πρόβλημα που προκαλείται λόγω της παρατεταμένης έκθεσης σε οθόνες στα παιδιά, είναι η επίδρασή της στον ύπνο. Έρευνα δείχνει ότι το μπλε φως που εκπέμπεται από τις οθόνες υπολογιστών και συσκευών, όταν χρησιμοποιείται το βράδυ, μεταβάλλει τους ρυθμούς ύπνου του εγκεφάλου.
Ο εγκέφαλος διαβάζει το φως της οθόνης ως «πρωινή» και επηρεάζει τον κιρκάδιο ρυθμό του σώματος.
Ο ήλιος εκπέμπει επίσης μπλε φως. Επομένως, τα μάτια μας γνωρίζουν αυτόν τον τύπο φωτός από την ημέρα που γεννηθήκαμε.
Το πρόβλημα με το μπλε φως που προέρχεται από τις οθόνες είναι ότι προέρχεται από μια πηγή που είναι πολύ πιο κοντά στα μάτια.
Συμβουλές αποφυγής προβλημάτων από τη χρήση Η/Υ κατά την παιδική ηλικία
Θα πρέπει, κατ’ αρχάς, η οθόνη του υπολογιστή να βρίσκεται σε ελαφρώς χαμηλότερο επίπεδο από εκείνο των ματιών.
Η φωτεινότητα και η αντίθεση της οθόνης πρέπει να ρυθμίζονται στον επιθυμητό βαθμό για κάθε χρήστη, προκειμένου να μην κουράζονται τα μάτια του και να αισθάνεται άνετα.
Συνήθως, ο φωτισμός του χώρου πρέπει να είναι τρεις φορές εντονότερος από αυτόν της οθόνης, ενώ καλό είναι να γίνεται και χρήση φίλτρου οθόνης.
Θα πρέπει να αποφεύγεται να ανακλάται πάνω στην οθόνη φως από παράθυρο ή άλλη φωτεινή πηγή.
Τέλος, το πιο σημαντικό μέτρο πρόληψης δυσάρεστων οφθαλμικών συμπτωμάτων είναι τα σύντομα και συχνά διαλείμματα διάρκειας 2-3 λεπτών για κάθε 15-20 λεπτά εργασίας, 5 λεπτών για κάθε μισή ώρα εργασίας ή 10 λεπτών για κάθε μία ώρα εργασίας. Εφαρμόστε τον κανόνα “20-20-20”:
Κάθε 20 λεπτά μετατοπίστε τα μάτια σας για να δείτε ένα αντικείμενο τουλάχιστον 20 πόδια (6 μέτρα) μακριά, για τουλάχιστον 20 δευτερόλεπτα.
Η θέση εργασίας στον υπολογιστή θα πρέπει να είναι προσαρμοσμένη στις διαστάσεις του παιδιού και όχι σε εκείνες ενός ενήλικα.
Η απόσταση που προτείνεται μεταξύ της οθόνης του υπολογιστή και των ματιών είναι 50-60 εκατοστά, διότι κοιτάζοντας τα παιδιά από πιο κοντινή απόσταση από αυτή κινδυνεύουν από υπερβολική προσαρμογή των ματιών τους.
Ενεργοποιήστε το φίλτρο του μπλε φωτός στις οθόνες σας και χρησιμοποιήστε γυαλιά με φίλτρο μπλε ακτινοβολίας.
Πάντα θα πρέπει να ελέγχεται ο χρόνος απασχόλησης των παιδιών μπροστά στον υπολογιστή και κατά το δυνατόν να διακόπτεται, ούτως ώστε να παρεμβάλλονται μεσοδιαστήματα ανάπαυσης για το οπτικό και μυοσκελετικό τους σύστημα.
Ορίστε σαφή όρια στον χρόνο επί της οθόνης
-
1. Ορίστε ένα όριο στην καθημερινή τους έκθεση στις οθόνες.
-
2. Ενθαρρύνετε το παιδί σας να περάσει λίγο από αυτόν τον ελεύθερο χρόνο σε εξωτερικούς χώρους, ενώ είναι ακόμη μέρα.
-
3.Βάλτε όρια: όχι χρήση smartphones για οποιονδήποτε στην οικογένεια στο αυτοκίνητο, σε εστιατόρια ή στο οικογενειακό τραπέζι.
-
4. Όχι χρήση οθονών στο υπνοδωμάτιο όταν είναι ώρα για ύπνο.