Ιατρείο Παιδοφθαλμολογίας & Στραβισμού
Χαριλάου Τρικούπη 39, Ιωάννινα τκ 45332
Τηλ.: 2651 034343 - 6972 661 891
Ευάγγελος Δρίμτζιας MD, PhD, FRCOph
Χειρουργός Παιδοφθαλμίατρος
Ειδικός σε Στραβισμό Παίδων - Ενηλίκων
Γράψτε τις Ερωτήσεις σας:
Τι είναι η αμβλυωπία
Είναι η κατάσταση κατά την οποία το ένα μάτι δεν βλέπει τόσο καθαρά όσο το φυσιολογικό ακόμη και μετά τη χρήση γυαλιών. Η κατάσταση είναι γνωστή στον περισσότερο κόσμο ως τεμπέλικο μάτι, ενώ στην ιατρική ορολογία ονομάζεται αμβλυωπία.
Αιτίες αμβλυωπίας
-
Στραβισμός.
Ο εγκέφαλος αγνοεί την εικόνα που προέρχεται από το στραβίζων μάτι με αποτέλεσμα η όραση να μην αναπτύσσεται σωστά σε αυτό.
-
Διαφορά στο διαθλαστικό σφάλμα μεταξύ των δύο οφθαλμών.
Κάθε σημαντική διαφορά στο βαθμό υπερμετρωπίας, μυωπίας ή αστιγματισμού μεταξύ των δύο ματιών εμποδίζει την φυσιολογική ανάπτυξη της όρασης στο μάτι με το μεγαλύτερο διαθλαστικό σφάλμα. Ο εγκέφαλος χρησιμοποιεί το μάτι με τη μικρότερη διαθλαστική ανωμαλία ώστε να βλέπει.
-
Παθήσεις του οφθαλμού.
Οποιαδήποτε πάθηση του οφθαλμού κατά την πρώιμη παιδική ηλικία που εμποδίζει το μάτι να βλέπει καθαρά προκαλεί αμβλυωπία. Πιο κοινά παραδείγματα αποτελούν ο συγγενής καταρράκτης και η βλεφαρόπτωση όταν αυτή καλύπτει την κόρη και τον οπτικό άξονα του ματιού.
Χρειάζεται αντιμετώπιση;
Η έγκαιρη αντιμετώπιση της αμβλυωπίας είναι πρωτίστης σημασίας ώστε η όραση να αναπτυχθεί φυσιολογικά σε κάθε οφθαλμό. Η θεραπευτική παρέμβαση θα πρέπει να γίνει νωρίς κατά την πρώιμη παιδική ηλικία και κυρίως μέχρι την ηλικία των 8 ετών. Κάθε παρέμβαση μετά το κρίσιμο αυτό στάδιο οδηγεί σε μόνιμη και μη αναστρέψιμη απώλεια της όρασης.
Είναι σημαντικό κάθε παιδί να έχει φυσιολογική οπτική οξύτητα και στους δύο οφθαλμούς. Αυτό θα παίξει σημαντικό ρόλο στη μετέπειτα ζωή του, στην καθημερινή του δραστηριότητα αλλά και στην επιλογή επαγγέλματος κατά την ενηλικίωση.
Στόχος της θεραπείας είναι η φυσιολογική ανάπτυξη της όρασης. Πρέπει να σημειωθεί ότι η θεραπεία δεν διορθώνει πιθανό συνυπάρχων στραβισμό.
Ο στραβισμός είναι καλύτερα να αντιμετωπίζεται σε δεύτερο χρόνο μετά τη διόρθωση της αμβλυωπίας.
Τρόποι αντιμετώπισης
Το αμβλυωπικό/τεμπέλικο μάτι δεν βλέπει τόσο καθαρά γιατί εκείνη η περιοχή του εγκεφάλου που λαμβάνει οπτικά ερεθίσματα από το συγκεκριμένο μάτι δεν έχει αναπτυχθεί στον ίδιο βαθμό με την αντίστοιχη που λαμβάνει ερεθίσματα από το φυσιολογικό.
Η θεραπεία έχει ως στόχο να εμποδίσει προσωρινά το παιδί να βλέπει με το καλό του μάτι και να το αναγκάσει να χρησιμοποιεί το αδύνατο ώστε να αναπτυχθεί - διεγείρει την αντίστοιχη περιοχή του εγκεφάλου του. Αυτό βοηθά το τεμπέλικο μάτι να μάθει να βλέπει καθαρά όσο και το φυσιολογικό.
Η παρεμπόδιση της όρασης του καλού ματιού μπορεί να γίνει με διάφορους τρόπους:
Η θεραπεία της αμβλυωπίας δεν ξεκινά αμέσως σε περίπτωση που έχουν μόλις συνταγογραφηθεί γυαλιά στο παιδί, παρά μόνο μετά την παρέλευση 4 περίπου μηνών από την αρχική τους χορήγηση. Αυτό συμβαίνει γιατί η όραση σε αρκετές περιπτώσεις μπορεί να βελτιωθεί απλά μόνο με τη συνεχή χρήση των γυαλιών.
Η θεραπεία μπορεί να ξεκινήσει νωρίτερα από τους 4 μήνες όταν υπάρχει σημαντική διαφορά στο επίπεδο όρασης μεταξύ των δύο ματιών ή υπάρχει συνοδός στραβισμός.
Σε περίπτωση που αποφασιστεί έναρξη της θεραπείας, αυτή θα πρέπει να γίνει χωρίς καθυστέρηση. Ο πιο κοινός και αποτελεσματικός τρόπος αντιμετώπισης είναι το κλείσιμο του καλού ματιού.
Σε μεγαλύτερα παιδιά απαιτούνται περισσότερες ώρες κλεισίματος συγκριτικά με νεότερους ασθενείς, κατά συνέπεια η θεραπεία καθίσταται πιο εύκολη όταν αυτή ξεκινά νωρίς στη ζωή.
Το κλείσιμο είναι πιο αποτελεσματικό όταν γίνεται ενώ το παιδί συγκεντρώνεται σε κοντινή εργασία (ανάγνωση, γραφή κλπ). Για το λόγο αυτό χρήσιμο είναι η θεραπεία να συνεχίζεται και στις ώρες του σχολείου. Αντίθετα, είναι λιγότερο αποτελεσματική όταν αφορά δραστηριότητες εκτός σπιτιού.
Σε μικρότερες ηλικίες, η θεραπεία είναι καλύτερα ανεκτή όταν γίνεται σε ώρες που το παιδί δεν είναι κουρασμένο και κυρίως όταν ασχολείται με δραστηριότητες που απολαμβάνει. Είναι σημαντικό ο γονιός να παίζει και να ασχολείται με το παιδί κατά τις ώρες αυτές.
Σε περιπτώσεις που η όραση είναι αρκετά χαμηλή η θεραπεία καθίσταται σχετικά λιγότερο ανεκτή από το παιδί. Είναι σημαντικό στις περιπτώσεις αυτές, η καλή συμμόρφωση και η ενθάρρυνση του παιδιού στη συνέχιση της θεραπείας. Κάθε βελτίωση της όρασης θα κάνει τη θεραπεία περισσότερο ανεκτή.
Πόσο θα διαρκέσει η θεραπεία;
Το διάστημα της θεραπείας ποικίλει ανάλογα την περίπτωση. Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να ολοκληρωθεί σε διάστημα μερικών μηνών ενώ σε άλλες μπορεί να συνεχιστεί καθόλη την περίοδο ανάπτυξης της όρασης, δηλαδή τα πρώτα 7-9 έτη ζωής.
Σε παιδιά με αμβλυωπία στέρησης, λόγω παθήσεων του οφθαλμού (καταρράκτης, βλεφαρόπτωση), η θεραπεία είναι πιθανό να διαρκέσει περισσότερα έτη και να απαιτήσει περισσότερες ώρες κλεισίματος μέσα στη μέρα.
Είδη θεραπείας
Το είδος θεραπείας εξαρτάται από την ηλικία του παιδιού, τον τύπο της αμβλυωπίας και το επίπεδο της όρασης.
Το κλείσιμο του καλού ματιού είναι ο πιο διαδεδομένος τρόπος θεραπείας της αμβλυωπίας. Αν βελτίωση της όρασης δεν έχει σημειωθεί μετά την παρέλευση 3 μηνών από την έναρξή του, τότε άλλοι τρόποι θεραπείας πρέπει να αναζητηθούν.
Καλύμματα υπάρχουν αρκετών ειδών. Η επιλογή του κατάλληλου καλύμματος για το παιδί αλλά και εναλλακτικοί τρόποι αντιμετώπισης της αμβλυωπίας θα συζητηθούν με τον παιδοφθαλμίατρο.